Sıra Sayı SıfatıSıfatlar, kelimenin öğelerine ayrılması işleminde oldukça önemli bir rol üstlenir. Özellikle isimlerden önce gelerek, onların durum, renk, sayı, yer, biçim, hareket, soru ve işaret yönleriyle tamamlanmasını sağlarlar; böylece isimleri belirtip niteleme görevi üstlenirler. Sıfatlar tek başına kullanıldıklarında isim olarak değerlendirilir. Bu sebeple, isimlerden önce geldiklerinde sıfat oldukları anlaşılır. ÖrneklerYeşilelbise, büyük park, küçük kalem, mavi deniz, siyah koltuk, altıncı masa kelimeleri içerisinde yeşil, büyük, küçük, mavi, siyah, altıncı sıfat olarak kullanılmıştır.Cümle içerisinde tek başına kullanıldıklarında sıfatların isim değerinde oldukları için aldıkları çekim ekleri, iyelik ekleri, hal ekleri ve çoğul ekleri ile isimden önce gelerek nitelendirme görevi üstlenirler. Böylece sıfat olarak kullanılırlar ve anlaşılması kolaylaşır. Sıfat ile nitelendirdiği özne arasında kesinlikle noktalama işareti kullanılmaz. Özellikle virgül konulmadığı belirtilirken, virgülün kullanılması halinde sıfat isme dönüşür. Sıfatlar cümle içerisinde arka arkaya sıralanarak belirtme ve niteleme görevi üstlenirler. Sıfatın bulunduğu bölümde muhakkak sıfat tamlaması bulunur. İsim ile yan yana gelmesi halinde sıfat tamlaması meydana gelirken, soru yönüyle bile olsa sıfat tamlamasının oluştuğu belirtilmektedir. Sıfat, cümle içerisinde görev ve anlam bakımından kendinden sonra gelen isime farklı anlamlar katar. Sıfatlar kendi içerisinde belirtme ve niteleme sıfatı olarak ikiye ayrılır. Belirtme sıfatı içerisinde sıra sayı sıfatı yer alır. Belirtme sıfatları içerisinde bulunan sıra sayı sıfatı, asıl sayı sıfatı, birleştirme sıfatı ve kesir sıfatı olarak dört kısma ayrılırken; sıra sayı sıfatı bunlardan bir tanesidir. Sıra Sayı Sıfatı AçıklamasıSayısal sıfatlar, isimlerin sıralarını, sayılarını, parçalarını ve bölümlerini kesin olarak ifade eden sıfatlardır. Sayısal sıfatlar içerisinde bulunan sıra sayı sıfatları, ismin sırasını ve derecesini belirtmek için kullanılır. Cümle içerisinde -nci veya "." olarak belirtilen sıra sayı sıfatı şu şekilde kullanılır: Örneğin:dördüncü kat, 5. kişi, on ikinci bölüm, 98. yıl, üçüncü hafta, yedinci kız, altıncı sokak, 27. madde, dördüncü bina gibi kelimeler içerisinde kullanılır.Sıra Sayı Sıfatı Olan Kelimeler
Örneğin:İlk sokaktan sağa dönün. Cümlesinde "ilk" kelimesi, birinci görevi üstlenerek sıra sayı sıfatı olarak cümle içerisinde yer alır.
Örneğin:Son kapıdan içeri girebilirsin. Cümlesinde kullanılan "son" kelimesi ile sonuncu kapının nitelendirildiği belirtilmektedir.
Örneğin:Ortanca çocuğun elbisesi çok güzel. "Ortanca" kelimesi ile ortada bulunan çocuğun nitelendirildiği belirtilirken, sıra sayı sıfatı arasında bulunduğu belirtilmektedir.
|
Sıra sayısı sıfatının kullanımını öğrenmek oldukça ilginç! Özellikle ilk, son, ortanca gibi kelimelerin hangi görevlerde kullanıldığını görmek, dilin ne kadar zengin olduğunu gösteriyor. Bu sıfatlar cümle içinde isimleri nasıl tanımlıyor? Mesela, ilk sokaktan sağa dönün cümlesindeki ilk kelimesi gerçekten de durumu çok net bir şekilde ifade ediyor. Bu sıfatların nasıl işlev gördüğünü ve dildeki yerini daha iyi anlayabilmek için daha fazla örnek incelemek faydalı olabilir mi?
Cevap yazDaim,
Sıra Sıfatlarının Kullanımı konusunda yaptığın tespitler oldukça doğru ve ilginç. Sıra sıfatları, nesneleri belirli bir sıraya koyarak tanımlamada önemli bir rol oynar. Örneğin, "ilk", "son" ve "ortanca" gibi sözcükler, bir sıralama yaptığımızda hangi nesnenin hangi konumda olduğunu belirtir.
Cümle İçinde İşlevleri açısından, bu sıfatlar cümlede isimlerin önünde yer alarak onları nitelendirir ve belirli bir bağlamda anlaşılmalarını sağlarlar. "İlk sokaktan sağa dönün" cümlesindeki "ilk" kelimesi, hangi sokaktan bahsedildiğini net bir şekilde ortaya koyar. Bu tür kullanımlar, dinleyicinin veya okuyucunun durumu daha iyi anlamasına yardımcı olur.
Farklı Örneklerle İnceleme yapmak, bu sıfatların dildeki yerini ve işlevlerini daha iyi kavrayabilmek için oldukça faydalı olacaktır. Örneğin, "İkinci kapıdan girin" ya da "Üçüncü sırada oturuyorum" gibi cümlelerle, sıra sıfatlarının nasıl kullanıldığını daha somut bir şekilde görebiliriz. Bu tür örnekler, dilin zenginliğini ve ifade gücünü daha da pekiştirecektir.
Bu konudaki merakını sürdürmeni öneririm, çünkü dilin inceliklerini anlamak, iletişim becerilerini geliştirmek açısından oldukça değerlidir.