Birleşik Sıfat Türleri ve Kullanımı
12 Temmuz 2024

Birleşik Sıfat Türleri ve Kullanımı

Birleşik Sıfatlar

Birleşik sıfatlar, yapısında en az iki veya daha fazla kelime bulunduran sıfatlardır. Bu sıfatlar iki ana gruba ayrılır: kaynaşmış birleşik sıfatlar ve kurallı birleşik sıfatlar. Örnek olarak, "boşboğaz insanlar", "kül yutmaz öğretmen", "birtakım insanlar", "boğazına düşkün öğretmen" gibi ifadelerle çoğaltılabilirler.

Kurallı Birleşik Sıfatlar

Kurallı birleşik sıfatlar, farklı yollarla oluşturulurlar ve çeşitli örnekleri vardır.

  • Sıfat tamlaması + 'li' yapım eki: büyük yapraklı ağaçlar, kısa boylu asker, renkli gözlü çocuk, pembe çiçekli yol, küçük dişli canavar, dost bakışlı insanlar, kara kaplı defter, geniş kapılı bina, minik burunlu bebek, kırık camlı ev.
  • Sıfat tamlaması + 'lik' yapım eki: üç kuruşluk iş, bir parçalık çikolata, yarım saatlik mesai, iki kişilik yemek.
  • İsim + iyelik + sıfat: saçı uzun bebek, kulpu kırık bardak, canı sıkkın kadın, zirvesi yüksek dağ, kafası karışık insan, rengi soluk kumaş, odası bol ev, kolu kısa mont.
  • Takısız isim tamlaması + 'li' yapım eki: taş duvarlı ev, yün çoraplı kız, ipek gömlekli insan, altın yüzüklü kadın, demir kapılı bahçe, aslan yürekli çocuk.
  • İsim + 'den' ayrılma hal eki + isim-fiil: kulaktan dolma bilgiler, ağızdan dökülme sözler.
  • Deyim + isim: çenesi düşük insan, aklı havada çocuk, cana yakın arkadaş, başına buyruk insan, baştan savma iş.
  • İkileme + isim: evsiz barksız insan, eğri büğrü yol, yalan yanlış söz, ıvır zıvır eşyalar, eften püften sebepler, irili ufaklı taşlar, sıra sıra ağaçlar, eski püskü elbise, saçma sapan konuşma, eciş bücüş yazılar.
  • İsim + ek + fiilimsi: işini bilir memur.

Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar

Kaynaşmış birleşik sıfatlar, anlam olarak kaynaşmış, iki veya daha fazla sözcüğün sözlük anlamlarından uzaklaşarak, aralarına kelime ya da ek almayacak şekilde kaynaşarak oluşturdukları sıfatlardır. Bu tür sıfatlara örnek olarak "canciğer dost", "uyurgezer çocuk", "birtakım meseleler", "kadınbudu köfte", "vatansever sanatçı", "değerbilmez kişi", "biraz zaman", "çıt kırıldım kız", "pisboğaz çocuk", "okuryazar kişi", "herhangi bir öğretmen", "gülkurusu elbise", "mirasyedi gençler", "balköpüğü araba", "birkaç adam", "konargöçer ihtiyar", "eşsesli kelimeler", "suçüstü yakalama", "kahverengi etek" gibi örnekler verilebilir.

Birleşik sıfatlar, dilin zenginliğini ve ifade gücünü artıran önemli unsurlardır. Bu sıfatlar sayesinde, anlatım daha renkli ve etkili hale gelir. Özellikle edebi metinlerde ve günlük konuşmalarda sıkça kullanılırlar.

Sizden Gelen Sorular / Yorumlar

soru

Erem

12 Temmuz 2024 Cuma

Birleşik sıfatların kullanımı ile ilgili olarak, kurallı birleşik sıfatlar ve kaynaşmış birleşik sıfatlar arasındaki farkı tam olarak nasıl anlayabilirim? Özellikle sıfat tamlaması + 'li' yapım eki ile oluşan sıfatların diğerlerinden ayrımında zorlanıyorum. Bu konuda öneriniz nedir?

Cevap yaz
1. Cevap
cevap

Admin

Erem, birleşik sıfatların kullanımı konusunda anlaşılması gereken temel fark, kurallı birleşik sıfatların ve kaynaşmış birleşik sıfatların oluşum şekilleridir. Kurallı birleşik sıfatlar, genellikle iki kelimenin belirli bir kurala göre bir araya gelmesiyle oluşur ve anlamı kolayca çıkarılabilir. Örneğin, "çok" + "çalışkan" = "çok çalışkan" gibi.

Kaynaşmış birleşik sıfatlar ise, zamanla bir araya gelerek tek bir kelime gibi kullanılmaya başlayan ve anlamının genellikle bileşen kelimelerden doğrudan çıkarılamadığı sıfatlardır. Örneğin, "kara" + "göz" = "karagöz" gibi.

Sıfat tamlaması + 'li' yapım eki ile oluşan sıfatların diğerlerinden ayrımında zorlanıyorsan, bu ekin getirdiği anlamı dikkate alarak hareket edebilirsin. Bu yapılar, genellikle belirli bir özelliği olan bir nesneyi tanımlar. Örneğin, "su" + "lı" = "sulu" gibi. Bu durumda, "sulu" kelimesi birleşik bir sıfat olur ve belirli bir kurala göre oluşmuştur.

Bu farklılıkları anlamanı kolaylaştırmak için, örnek çalışmalar yapabilir ve bu kelime gruplarının anlamlarını inceleyebilirsin. Bu sayede, birleşik sıfatların hangi türde olduğunu daha rahat belirleyebilirsin.

Soru Sor / Yorum Yap

şifre

Çok Okunanlar

Haber Bülteni

Güncel

2 Sınıf Sıfatlar Örnekleri ve Kullanımı

2 Sınıf Sıfatlar Örnekleri ve Kullanımı

Güncel

Sıfat Tamlaması Çeşitleri Nelerdir?

Sıfat Tamlaması Çeşitleri Nelerdir?

Güncel

Almanca Sıfatlar Çeşitleri ve Kullanımı

Almanca Sıfatlar Çeşitleri ve Kullanımı