İsim, Sıfat ve Zarf Türkçe sözcüklerin anlam ve görev bakımından çok yönlü incelenmesini sağlar. Sözcük türleri bakımından isim, sıfat, zarf ve zamir, isim soylu sözcük grubunda yer alır. Her biri kendi içinde gruplara ayrılır. İsim (Ad) Varlıkları ve kavramları karşılayan sözcüklere isim denir. İsimler farklı yönlerden incelenir: Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler Cins İsim Aynı türden varlıkları karşılayan isimlerdir. Bu varlıkların benzerleri çevrede fazlası ile bulunur: Ağaç, kitap, araba. Özel İsim Tek olan, benzeri bulunmayan isimlerdir. Baş harfleri her zaman büyük harf ile yazılır. Yer isimleri (İstanbul, Ağrı Dağı), kişi isimleri (Burcu), ülke isimleri (Türkiye), kitap, dergi, gazete isimleri (Kafa, Star), kurum isimleri (İstanbul Üniversitesi), din ve mezhep isimleri (İslamiyet). Bir isim her zaman özel isim olamaz veya her zaman cins isim olamaz. 'Mevsimlerden baharı severim.' cümlesinde 'bahar' cins isimdir fakat 'Bahar, benim en sevdiğim arkadaşım.' cümlesinde 'Bahar' özel isim olur. Karşıladığı Varlığın Sayısına Göre Tekil İsim Sayı bakımından tek bir varlığı karşılayan isimlerdir: Ev, arsa. Çoğul İsim Sayı bakımından birden fazla varlığı karşılayan isimlerdir. Adlara -ler, -lar ekleri getirilerek yapılır: Evler, arsalar. Topluluk İsmi Çoğul eki almadan birden fazla varlığı karşılayan isimlerdir: Halk, millet, ordu. Varlıkların Niteliklerine Göre Somut İsim Beş duyu organından en az birisi ile algılanabilen isimlerdir: Ses, parfüm. Soyut İsim Beş duyu organı ile algılanamayan isimlerdir: Rüya, özlem. Sıfat (Ön Ad) İsimleri niteleyen ya da belirleyen sözcüklere sıfat denir. Tek başlarına kullanılmaz, varlıklar ile ortaya çıkar. Sıfat türleri şunlardır: Niteleme Sıfatları Varlıkların yapısal özelliklerini ortaya koyan sıfatlardır. İsme sorulan 'nasıl' sorusuna yanıt verir: 'Solmuş yapraklar yere döküldü.' cümlesinde 'solmuş' sözcüğü yaprağın nasıl olduğunu anlatır. Belirtme Sıfatları Varlıkların diğer varlıklara ilgileri neticesinde aldığı nitelikleri belirten sıfatlardır. Kendi içinde dört başlık altında incelenir: İşaret Sıfatı Varlıkların bulunduğu yerleri gösteren sıfatlardır. İsme 'hangi' sorusunun sorulması ile bulunur: Bu, şu, o. Bazı işaret sıfatları yer bildirir ve bu sıfatlar genelde -ki ekini alır: Buradaki, şuradaki, oradaki, beriki, öteki. Sayı Sıfatları İsimlerin sayısal niteliklerini bildiren sıfatlardır. Birkaç çeşit sayı sıfatı vardır:
Belgisiz Sıfat İsimlerin nicelik bakımından belirsizliklerini anlatan sıfatlardır: Az, çoğu, başka, hiçbir, kimi, birkaç, birtakım, diğer, herhangi bir, biraz, bütün. Soru Sıfatı İsimlerin özelliğini, herhangi bir niteliğini belirten sıfatlardır: Hangi, kaç, nasıl, ne, nerede gibi. Zarf (Belirteç) Fiillerin niteliğini belirten sözcüklere zarf denir. Zarf türleri şunlardır: Durum Zarfları Fiilin durumunu, nasıl yapıldığını anlatan zarflardır. Fiile sorulan 'nasıl' sorusuna yanıt verir: 'Burcu, hızlı konuşuyor.' cümlesinde 'hızlı' durum zarfıdır. Zaman Zarfı Fiilin ne zaman yapıldığını anlatan sözcüklerdir. Fiile sorulan 'ne zaman' sorusuna yanıt verir: 'Yarın gezmeye gideceğiz.' cümlesinde 'yarın' zaman zarfıdır. Yer-Yön Zarfı Fiillerin yöneldiği yeri anlatan sözcüklerdir: İleri, geri, beri, aşağı, yukarı, öte. Miktar Zarfı Bu zarf 'ne kadar' sorusuna yanıt verir: Biraz, fazla, pek, daha, en. Soru Zarfı Fiilleri soru yönünden etkileyen sözcüklerdir: Nasıl, ne zaman, ne kadar, neden, niçin. |