Harflerin Sıfatları
Harflerin sıfatları, tecvid ilminde belirli özellikler taşıyan ve mahreçte (çıkış yerinde) meydana gelen sesin niteliğini belirleyen unsurlardır. Harflerin sıfatları, kuvvet bakımından ve başka yönlerden çeşitli kısımlara ayrılmıştır. Genel olarak harflerin sıfatları, kuvvet derecesine göre iki ana bölüme ayrılmaktadır.
Kuvvetli Harflerin Sıfatları
Kuvvetli harflerin sıfatları arasında şiddet, ısmat, safir, kalkale, tekrir, istitale ve cehr gibi sıfatlar bulunmaktadır. Bu sıfatlar arasında da kuvvet bakımından farklılıklar gözlemlenmiştir. Örneğin, kalkale'nin en kuvvetli sıfat olduğu ve şiddet sıfatının cehr sıfatından daha kuvvetli olduğu anlatılmaktadır. Harflerin sıfatları, aynı mahreçten çıkan harflerin durumlarını ayırt etmek için kullanılır ve harfin sesinde meydana gelen değişimler ve özellikler sayesinde tanımlanır.
- Mahreçleri aynı olan harflerin birbirinden ayrılmalarını sağlar.
- Harflerin kuvvetlilerini zayıf olanlardan ayırt etmeyi sağlar. Bu sayede hangi harfin diğer harfe kuvvet vereceği ve bu sayede harfin şekli ve niteliği belirlenmiş olur.
- Mahreçleri ayrı olan harfleri anlatırken güzellik ve zenginlik sağlar.
Harflerin Sıfatları Çeşitleri
Harflerin sıfatları, çeşitli tecvid bilginlerine göre değişiklik göstermektedir. Bazı bilginler dört sıfatla yetinirken, bazıları kırk dört sıfat kullanmaktadır.
Lazimi Sıfatlar
Lazimi sıfatlar, harften ayrılması mümkün olmayan sıfatlardır. Bu sıfatlar çıkarıldığında harfte önemli bir değişiklik olur ve ortaya çıkan hata büyük olur.
- Mahreç: Harflerin çıkış yerleridir.
- Cehr: Harf okunurken nefesin hapsolmasıdır.
- Hems: Sesin gizlenmesidir.
- Şiddet: Sesin akmamasını sağlar ve güçlü okunmasını sağlar.
- Rehavet: Sesin akmasını sağlar.
- İstila: Dilin kökü ile damağa doğru yükselmesidir.
- İnhifat: Dilin damağa yükselmemesi, aşağıda kalmasıdır.
- İtbak: Dilin üst damağa yapışmasıdır.
- İnfitah: Dil ile damağın ayrılmasıdır.
- Izlak: Harfe hızlı ve sürat kazandırır.
- Ismat: Harfi dilimizden çıkarırken dile ağır gelmesidir.
- Safir: Dil ucu ile ön alt dişlerin arasından ıslık sesine benzer kuvvetli bir sesin çıkarılmasıdır.
- Kalkale: Mahrecin hareket etmesidir.
- Lin: Harflerin yumuşak tonda ve kolay çıkarılmasıdır.
- İnhiraf: Harfler söylenirken dilin öne ve arkaya doğru hareket etmesidir.
- Tekrir: Harf okunurken dil ucunun titremesidir.
- Tefeşşi: Harf okunurken sesin dil ile damak ortasından çıkmasıdır.
- İstidale: Harf okunurken dil kenarının üst azı dişlerden lam mahrecine kadar uzanmasıdır.
Arızi Sıfatlar
Arızi sıfatlar, harften ayrılması mümkün olan ve harften ayrıldığında harfin niteliğini ve özelliğini değiştirmeyen sıfatlardır. Harflerden çıkarılsa dahi harflerin niteliğinde ve özelliğinde önemli bir değişiklik olmaz.
- Tefhim: Harfleri kalın sesle okumaktır.
- Terkik: Harfleri ince sesle okumaktır.
- İdğam: İki harf sesini tek bir ses haline getirerek okumaktır.
- İhfa: Tek bir ses haline getirmeden harfi izhar ve idğam arasında bir sesle okumaktır.
- Izhar: İki harf sesinin arasını ayırarak okumaktır.
- Kalb: Bir harfin başka bir harfe dönüşmesidir.
- Med: Harflerin uzatılmasıdır.
- Vakf: Harfin nefesle beraber sesin durmasıdır.
- Sekte: Nefes almadan harf sesini kesmektir.
- Hareke: Harf sesinin harekeli olmasıdır.
- Sükn: Harf sesinin harekesiz olmasıdır.
| 
Temim
21 Temmuz 2024 PazarHarflerin sıfatlarını öğrenmeye çalışıyorum ama bu kadar farklı sıfatı nasıl aklımda tutacağımı bilemiyorum, siz bu konuda nasıl bir yöntem izliyorsunuz?
Cevap yazAdmin
21 Temmuz 2024 PazarMerhaba Temim,
Harflerin veya kelimelerin sıfatlarını öğrenmek başlangıçta zorlayıcı olabilir, fakat bazı stratejilerle bu süreci kolaylaştırabilirsin. Benim izlediğim yöntemler arasında düzenli tekrar ve konuyu küçük parçalara bölmek yer alıyor. Her gün belirli bir sayıda sıfat öğrenmeyi hedefleyerek yavaş ama istikrarlı bir ilerleme kaydedebilirsin. Ayrıca, öğrendiğin sıfatları cümle içinde kullanarak pekiştirmek de oldukça etkili bir yöntemdir. Örneğin, bir defter tutup öğrendiğin her sıfatı cümle içinde kullanarak not alabilirsin. Görsel hafızayı güçlendirmek için, sıfatları resimlerle eşleştirmek de yardımcı olabilir. Umarım bu yöntemler senin için de faydalı olur. Başarılar dilerim!