10. Sınıf Sıfatlar
Sıfatlar, cümle içerisinde isimlerin özellik veya niteliklerini belirten sözcüklerdir. Günlük konuşma ihtiyacımızı giderirken, kişilerin özelliklerinden bahsetmek için sıfatları kullanırız. Bir eşyanın rengi, boyutu gibi kavramlar da sıfatların konusudur. 10. sınıf müfredatında, sıfatların nitelikleri ve özellikleri ele alınır. Sıfatlar, bazen ismin niteliğini anlatırken, bazen isimden önce gelmeyebilir.
10. Sınıf Sıfat Türleri
Sıfatlar, cümleye kattıkları anlam ve cümle içindeki görevleri yönünden ikiye ayrılır. Bunlar niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları olarak sınıflandırılır.
Niteleme Sıfatları
Niteleme sıfatları, isimlerin durum, hareket, renk gibi temel özelliklerini ifade eden kelimeler olup, "nasıl" sorusunu cevaplar. Örneğin, "Kırmızı zemin üzerine beyaz ay yıldızlı al bayrak" cümlesinde "kırmızı" ve "beyaz" renk yönünden sıfatı belirlerken, "ay yıldız" ise şekil yönünden sıfatı belirlemektedir.
Belirtme Sıfatları
Belirtme sıfatları, isimlerin yerlerini, sayılarını belirten sıfatlardır. Ayrıca cümle içinde isimlerin özelliklerini soran sorulara da belirtme sıfatları cevap verir. Örneğin, "bu kişi", "şu kişi", "üç adam", "hangi insan" gibi kelimeler işaret sıfatları ve sayı sıfatları içerir.
10. Sınıf Sıfatların Özellikleri Nelerdir?
- Sıfatlar, isimden önce gelerek, ismin renk, sayı, hareket, durum, yer ve sayısını belirler; soru oluşturmasını tamamlar, vurgular ve cümleyi tamamlar. Örneğin, "Sarışın, mavi gözlü çocuk belli ki buralı değil." cümlesinde kullanılan "sarışın" ve "mavi" kelimeleri sıfat özelliğindedir. Ayrıca, "Kaç kere bu sokaktan geçtiğimi hatırlamıyorum." cümlesinde kullanılan "kaç kere" kelimesi de sıfat özelliği taşır.
- Sıfatlar, bazen tek başına kullanılırlar. Bu durumda sıfat, isim yerine geçer. Sıfatlar bazen isimden önce kullanıldıklarında sıfat oldukları anlaşılır. Örneğin, "Kırmızı başlık" sıfat iken, "kırmızıyı herkes sever" cümlesi isimdir ya da "büyük orman" sıfat iken "ormanların en büyüğü" isim özelliği taşır.
- Sıfatlar, tek başına kullanılıyor ise ismi niteledikleri için durum eki, çekim eki, iyelik eki, çoğul eki alamazlar. Örnek vermek gerekirse; "Sarışın Ali her sabah erkenden işine gider." cümlesinde "sarışın" sıfat iken, bu kelime "sarışınların Ali" olarak değiştirilirse isim durumuna geçer.
- 10. sınıfta sıfatların bir başka özelliği de noktalama işaretleri ile ilgilidir. Sıfat ve isim arasına noktalama işareti konmaz. Herhangi bir noktalama işareti konursa sıfat isme dönüşür. Örneğin, "Sarışın Ali okul yolunda gidiyordu." cümlesinde "sarışın" kelimesi sıfattır. Eğer "Sarışın, Ali okul yolunda gidiyordu." şeklinde değiştirilirse, bu defa "Sarışın" isim sıfatlı birine, "Ali'nin okul yolunda gittiği" anlatılmaktadır.
- Sıfatlar, cümle içinde bir veya birden fazla görülebilir. Örneğin, "Uzun ince bir yoldayım. Gidiyorum gündüz gece." cümlesinde "uzun", "ince" ve "gündüz gece" kelimeleri sıfat özelliğindedir.
|
Murat Atakan
12 Temmuz 2024 CumaSıfatların tek başına kullanıldıklarında isim yerine geçtiğini belirttiniz. Peki, bu durumda sıfatların çekim ekleri veya iyelik ekleri alarak isim dönüştüğünde cümlede anlam değişikliği nasıl olur? Örneğin, kırmızı sıfatını önce ve sonra kullanımının cümle yapısına etkisi nedir?
Cevap yazAdmin
12 Temmuz 2024 CumaMurat Atakan Bey, sıfatların isim yerine kullanıldıklarında cümledeki anlamı ve yapıyı nasıl etkilediği önemli bir konu. Örneğin, "kırmızı elma" dedigimizde "kırmızı" sıfatı "elma"yı niteleyen bir özellik sunar. Ancak "Kırmızıyı seçtim" gibi bir cümlede, "kırmızı" artık bir isim olarak kullanılır ve belirli bir nesneyi temsil eder. Bu durumda, cümlede isim yerine geçen sıfat, nesnenin kendisini ifade eder ve cümlenin anlamını belirgin bir şekilde etkiler. Yani, sıfat isimleştiğinde, bahsedilen nesnenin özelliği yerine, o özelliğin kendisi vurgulanmış olur.