Belirtme Sıfatı Kullanımı ve Çeşitleri

Belirtme sıfatları, varlıkları nitelendiren ve özelliklerini belirten kelimelerdir. Bu sıfatlar, cümle içinde sayılar, işaretler, belirsizlikler ya da sorular aracılığıyla kullanılarak varlıkları tanımlar. Farklı türleriyle dilde önemli bir işlev üstlenirler.
Belirtme Sıfatı Kullanımı ve Çeşitleri
20 Ağustos 2024

Belirtme Sıfatı


Belirtme sıfatı, varlıkları çeşitli yollarla belirten sıfatlara verilen addır. Cümle içinde kullanılan varlığın özelliğine veya duruma göre belirtme görevini sayı, işaret, soru veya belirsizlik gibi yöntemlerle üstlenirler. Belirtme sıfatı bu şekilde kendi içinde çeşitli türlere ayrılır.

Belirtme Sıfatı Çeşitleri


İşaret Sıfatı


İşaret sıfatı, varlığı işaret yoluyla belli eden sıfatlara denir. Bu sıfatları ayırt edebilmek için 'hangi' sorusunun karşılığının alınması gerekir. Kullanılan sıfat, isme sorulan hangi sorusuna cevap veriyorsa bu sıfat, belirtme sıfatının işaret sıfatı türüne girer. Aynı zamanda isimlerin önüne geçerek kullanılırlar.

Örnek

  • Bu çiçek,
  • Şu ağaç,
  • Öteki defter,
  • O kitap,
  • Beriki otobüs,
  • Bu kalem,
İşaret sıfatının '-ki' eki alması durumunu değiştirmez. -ki ya da -deki eki alan işaret sıfatları türemiş olan işaret sıfatı olarak kabul edilir. Eğer işaret sıfatı kullanırken çekim eki alırsa sıfat olmaktan çıkar ve işaret zamiri olur.

Örnek

  • Bunu ben yapmak istedim. (Bunu, işaret zamiri)
  • Onu ilk ben gördüm. (Onu, işaret zamiri)

Belgisiz Sıfat

Belgisiz sıfat, varlıkları tam olarak belirtemeyen ve aşağı yukarı belirtmeye çalışan sıfatlara denir. Belirttikleri varlıkları tam olarak değil de belli belirsiz sıfatlar kullanarak belirtmeye çalışırlar. Belgisiz sıfatları sayı sıfatlarıyla karıştırmamak gerekir. Cümle içinde kullanılırken belli bir anlamı yoksa sıfat, belgisiz sıfat olarak kabul edilir. Sayı anlamı taşıyorsa kullanılan sıfat, sayı sıfatı olur.

Örnek

  • Fazla defter,
  • Bazı günler,
  • Bütün kitaplar,
  • Kimi zaman,
  • Çok para,

Soru Sıfatı

Soru sıfatı, varlıkları soru yoluyla belirten sıfatlara denir. Soru sıfatı kullanılırken sorunun yerine konulan kelimeyi de sıfat haline getiriyorsa sorunun kelimesi soru sıfatı kabul edilir. Yani sorulan sorunun cevabını da sıfat olarak verir. Cevap içerisindeki sıfat herhangi bir belirtme sıfatı türü olabilir. Cevap içerisindeki sıfat, sayı veya belgisiz gibi sıfatlarla kelimeyi tamamlayabilir. Bu, sıfatı soru sıfatı yapmaktan değiştirmez. Bir soru kelimesi içerisinde 'kaçıncı kişi' olarak sorulan sorunun cevabına 'ikinci kişi' verilebilir. Buradaki 'ikinci' kelimesi bir sayı sıfatıdır. Bu duruma göre de 'kaçıncı' ile sorulan kelime soru sıfatı olur. Kısaca sorduğu sorunun cevabını başka bir sıfatla karşılayan kelimelere soru sıfatı denilebilir.

Örnek

  • Kaç kişi,
  • Hangi kitap,
  • Kaçıncı sıra,
  • Neredeki kalem,

Sayı Sıfatı

Sayı sıfatı, varlığın sayısını belirten sıfatlar belirtme sıfatlarının sayı sıfatı çeşidine girer. Sayı sıfatı kendi içinde asıl, kesir, üleşme, topluluk ve sıra sayı sıfatları olarak beş ayrı gruba ayrılır.

Sayı Sıfatı Çeşitleri

Asıl
Sayı Sıfatı

Asıl sayı sıfatı, hiç ek almadan varlığın sayısını tam olarak bildiren sıfatlara denir. Asıl sayı sıfatları 'kaç' sorusuna cevap verebilen sıfatlardır.

Örnek

  • Üç kişi,
  • Altı kalem,

Kesir
Sayı Sıfatı

Kesir sayı sıfatı, adların sayısını tam olarak değil de kesirli şekilde belirten sıfatlara denir. Kullanılırken anlamlarında bir kesir anlamı yüklü olmalıdır. Kesir sayı sıfatı '-de', '-da' eki gibi ekler alır. Aynı zamanda 'kaçta kaç' sorusuna cevap verirler. Bir kelime olarak değil de kelime grubu halinde kullanılabilirler. Fakat yarım, çeyrek gibi tek kelime halinde kesir anlamı taşıyan kesir sayı sıfatları da vardır.

Örnek

  • Çeyrek altın,
  • Üçte bir boncuk,
  • Yüzde on para,
  • Beşte iki pay,

Üleşme
Sayı Sıfatı

Üleşme sayı sıfatı, varlıkları belirtilirken sayılarını paylaştırma niteliğinde belirten sıfatlara denir. Sıfatı belirtirken '-er' eki kullanırlar. Belirttikleri kelimelere 'kaçar' sorusuyla cevap verirler. Genel anlamda çoğul anlamda kullanılırlar fakat kendileri çoğul anlama geldiği için yanlarındaki varlığa çoğul eki getirilmez.

Örnek

  • Onar boncuk,
  • Üçer çocuk,
  • Beşer ceviz,
  • Dörder öğrenci,
  • Sekizer sıra,

Topluluk
Sayı Sıfatı

Topluluk sayı sıfatı, varlıkları toplu anlamlarıyla belirten sıfatlara denir. Tekil veya çoğul anlamlarda olması mümkündür.

Örnek

  • Dördüz kardeşler,
  • Beşiz oğlanlar,
  • İkiz çocuklar,

Sıra
Sayı Sıfatı

Sıra sayı sıfatı, varlıkların sıra yönünden sayısını belirten sıfatlara denir. Genel olarak sıra sayı sıfatları '-inci' eki alırlar. 'Kaçıncı' sorusuna cevap verirler. Belirttikleri varlığı derecelendirerek sırasını belirtirler.

Örnek

  • İkinci sıra,
  • Altıncı kitap,

Yeni Soru Sor / Yorum Yap
şifre
Sizden Gelen Sorular / Yorumlar
soru
Nasreddin 09 Ağustos 2024 Cuma

Bu yazıda belirtme sıfatlarının çeşitleri ve kullanım şekilleri oldukça iyi bir şekilde açıklanmış. Özellikle işaret sıfatı ve belirsiz sıfat arasındaki farkları anlamak için verilen örnekler çok faydalı. Sizce, belgisiz sıfatların cümledeki kullanımı, anlam karışıklığına neden olabilir mi? Özellikle bazı veya çok gibi ifadelerin kullanımı durumunda.

Cevap yaz
1. Cevap
cevap
Admin

Belirsiz Sıfatların Anlam Karışıklığına Etkisi
Belirsiz sıfatlar, cümlede kullanılan nesne veya özne hakkında net bir bilgi vermediği için gerçekten de anlam karışıklığına neden olabilir. Özellikle "bazı" veya "çok" gibi ifadeler, cümlenin anlamını belirsizleştirir. Örneğin, "Bazı insanlar bu durumu kabul ediyor." ifadesinde, "bazı" kelimesi hangi insanları kapsadığı konusunda belirsizlik yaratır. Bu durum, dinleyicinin veya okuyucunun algısında farklı yorumlara yol açabilir.

Örneklerin Önemi
Verilen örnekler, belirsiz sıfatların hangileri olduğunu ve hangi bağlamlarda kullanıldıklarını açıklamak açısından oldukça değerlidir. Bu tür örnekler, belirsiz sıfatların daha iyi anlaşılmasını sağlarken, kullanım hatalarının da önüne geçebilir.

Sonuç olarak, belirsiz sıfatların dikkatli bir şekilde kullanılması, iletişimin netliği açısından oldukça önemlidir. Bu sayede, cümlelerin anlamı daha anlaşılır hale gelebilir.

Çok Okunanlar
Haber Bülteni
Popüler İçerik
Niteleme Sıfatı Kullanımı ve Örnekleri
Niteleme Sıfatı Kullanımı ve Örnekleri
Sıfat Çeşitleri Nelerdir?
Sıfat Çeşitleri Nelerdir?
Düzensiz Sıfatlar Örnekleri ve Cümleleri
Düzensiz Sıfatlar Örnekleri ve Cümleleri
Allahın Zati Sıfatları ve Anlamları
Allahın Zati Sıfatları ve Anlamları
Selbi Sıfatlar Nelerdir?
Selbi Sıfatlar Nelerdir?
Güncel
Sıfat Ön Ad Çeşitleri
Sıfat Ön Ad Çeşitleri
Güncel
Hz Muhammedin Sıfatları ve Anlamları
Hz Muhammedin Sıfatları ve Anlamları